Cilinderkoppakking vervangen – instructies en kosten
Het vervangen van de cilinderkoppakking is meestal duur omdat het veel moeite kost. (Afbeelding: Malkovstock @istockphoto.com)
Inhoudsopgave
· Waar heb je een cilinderkoppakking voor nodig?
· Hoe is een cilinderkoppakking ontworpen?
· Waarom begint een cilinderkoppakking te lekken?
· Wanneer moet de cilinderkoppakking worden vervangen?
· Hoe wordt een koppakking vervangen?
· Hoe lang duurt het om de cilinderkoppakking te vervangen?
· Kun je de cilinderkoppakking ook zelf vervangen?
· Hoeveel kost het om een cilinderkoppakking te vervangen?
Waar heb je een cilinderkoppakking voor nodig?
De motor bestaat meestal uit het carter (ook motorblok genoemd), de cilinderkop die daarop rust en de kleppen en de gloeibougies vasthoudt, en ten slotte het stuurdeksel, dat de nokkenas omsluit. Onderaan het motorblok vormt het oliecarter meestal het laatste onderdeel van de motor. De cilinderkoppakking is tussen het motorblok en de cilinderkop bevestigt en heeft de taak om stevig en gasdicht de twee delen met elkaar te verbinden, zodat brandstofdampen en uitlaatgassen – en natuurlijk motorolie en koelwater – niet uit kan lekken. De cilinderkop en carter zijn van elkaar gescheiden omdat dit aan de ene kant een eenvoudiger productieproces met zich meebrengt en natuurlijk ook zodat de onderdelen betere toegankelijk zijn in geval van schade die gerepareerd moet worden. Het nadeel van dit ontwerp ligt in de hoge eisen die aan de cilinderkoppakking geplaatst worden; de pakking heeft de neiging om te gaan lekken, vooral in oudere auto's.
Hoe is een cilinderkoppakking ontworpen?
Aan cilinderkoppakkingen worden enorm hoge eisen gesteld. De pakking moet bestand zijn tegen de hittebelasting nabij de verbrandingskamers, mag daarbij niet vervormen en dient tegelijkertijd een stevige en gasdichte overgang te waarborgen tussen het carter en de cilinderkop. Daarnaast mogen de motorolie en het koelwater natuurlijk ook niet vermengen – de cilinderkoppakking moet dus ook vloeistofvast afdichten bij de kanaaldoorgangen. Voor een lange periode was dit alleen mogelijk door grote metaalvlakken te combineren met hittebestendig rubber. De elastomeren sluiten hierbij de vloeistofkanalen af terwijl het metaal zorgt voor een vaste verbinding. Ondertussen kunnen ook afdichtingen die alleen uit metaal bestaan aan de verschillende afdichtingsvereisten voldoen; hierbij worden verenstalen gebruikt die slechts gedeeltelijk voorzien zijn van dunne lagen elastomeer.
Een cilinderkoppakking is verrassend goedkoop, vooral als je bedenkt wat het onderdeel allemaal moet doorstaan. (Afbeelding: Vasyl Leibiuk @shutterstock.com)
Waarom begint een cilinderkoppakking te lekken?
De cilinderkoppakking wordt blootgesteld aan extreme thermische, chemische en mechanische belastingen. Het is daarom niet verwonderlijk dat ze een beperkte levensduur hebben. Vooral overbelasting ten gevolge van buitengewone hitte, zoals bijvoorbeeld op kan treden wanneer het koelsysteem defect is, leidt al snel tot beschadiging. Ook lekkende en druipende brandstof injectoren of een verkeerd ontstekingstijdstip zijn veel voorkomende oorzaken van lekkende cilinderkoppakkingen. Ten slotte kan de cilinderkoppakking zijn functie niet goed vervullen als het draagoppervlak niet absoluut vlak is. Groeven, spoortjes, kuiltjes en krasjes op het carter of de cilinderkop moeten dus koste wat kost worden vermeden. Let er echter wel op dat je, wanneer je met de cilinderkop aan de slag gaat, ook de dikte van de cilinderkoppakking aan moet passen om eenzelfde druk binnen de verbrandingskamer te garanderen. Als dit niet gebeurt, kan het onderdeel gaan kloppen met mogelijk catastrofale gevolgen voor de motor.
Wanneer moet de cilinderkoppakking worden vervangen?
De cilinderkoppakking wordt over het algemeen vervangen wanneer dat nodig of mogelijk is. In de volgende gevallen moet het onderdeel sowieso vervangen worden: als er olie of koelwater uit de motor lekt, het kooldioxidegehalte in de koelvloeistof toeneemt, rook in de uitlaatgassen vormt of koelvloeistof in de olie of olie in de koelvloeistof loopt. Je kunt het gemakkelijkste controleren of er water in de olie gekomen is met behulp van de vuldop. Verwijder de dop en controleer of er waterdruppels gevormd zijn aan de onderkant. De consistentie kan ook worden gecontroleerd met de oliepeilstok. Als er olie in het koelwatercircuit komt, wordt het koelmiddel aanvankelijk dikker en uiteindelijk krijgt het een bruinachtige kleur. Rookwalmen bij de uitlaat, een verhoogd olie- of koelvloeistofgebruik en lagere motorprestaties evenals waarschuwingen van de olie- en koelvloeistoftemperatuursensoren duiden ook op een probleem met de cilinderkoppakking. Over het algemeen gaan cilinderkoppakkingen ongeveer 150.000 kilometer mee – of ongeveer 10 jaar, vooral oudere auto’s krijgen vaak te maken met lekkende motoren. Overigens worden cilinderkoppakkingen ook vervangen wanneer de cilinderkop om welke reden dan ook uit de auto verwijderd wordt.
Hoe wordt een cilinderkoppakking vervangen?
Het vervangen van de cilinderkoppakking is een van de meest complexe taken die in een normale garage uitgevoerd kan worden. Vaak moeten meerdere motoronderdelen verwijderd worden om de cilinderkoppakking te kunnen bereiken. In het bijzonder moeten de distributieriem samen met de waterpomp of de nokkenaskettinggeleider verwijderd worden en hierbij mogen ook de nokkensluittijden en -openingstijden niet veranderen. Natuurlijk moeten ook het ontstekingssysteem en het stuurdeksel verwijderd worden. Bij sommige modellen moet ook de dynamo of de airco compressorverwijderd worden. Daarnaast worden ook het inlaat- en uitlaatspruitstuk afgemonteerd, waarbij vooral de staande bouten vaak af kunnen scheuren. In plaats van met een slagmoersleutel aan de slag te gaan, wordt daarom aanbevolen om met de hand te schroeven.
Nadat de cilinderkop blootgelegd is, wordt de olie van de cilinderkopbouten verwijderd. Natuurlijk is de olie, net als de koelvloeistof, van tevoren volledig afgetapt. De cilinderkopbouten kunnen nu in de opgegeven volgorde losgedraaid worden. Als je hierbij de instructies van de fabrikant niet in acht neemt, bestaat het risico dat het metaal kromtrekt onder bepaalde spanningen. De cilinderkop wordt vervolgens verwijderd en opzijgelegd. Vooral bij aluminiummotoren moet ervoor worden gezorgd dat de kop op een schone en stabiele ondergrond geplaatst wordt, omdat het draagoppervlak in geen geval mag worden beschadigd. Vervolgens worden de oppervlakten gereinigd met een geschikt materiaal, dat wil zeggen ofwel een gumschijf of schuurpapier met een korrelgrootte die niet groter is dan P 100. Grovere schuurmiddelen kunnen leiden tot scheurtjesvorming.
Natuurlijk moeten ook alle resten van de oude pakking verwijderd worden van het draagvlak van het carter. Indien mogelijk zou het vuil hierbij niet in de cilinders of de koelwater- en oliekanalen moeten vallen. Alsnog worden deze op het einde met perslucht uitgeblazen. Een passende cilinderkoppakking kan meestal slechts in één richting worden geplaatst, maar dat is niet altijd het geval. Een gespecialiseerde werkplaats zal daarom de juiste positie van de pakking zorgvuldig controleren, anders kunnen de koel- en oliekanalen verstopt raken, zelfs als het eigenlijk lijkt dat de pakking correct gemonteerd is. Op de cilinderkoppakking zelf is meestal de bovenkant gemarkeerd. De cilinderkop wordt vervolgens ingebouwd en vastgedraaid, waarbij de instructies van de fabrikant gevolg worden voor het koppel en de rotatiehoek en de juiste volgorde. Hiervoor zijn nieuwe cilinderkopbouten nodig. Vervolgens kunnen alle andere onderdelen weer op hun plaats gezet worden. Op het einde worden nieuwe motorolie en koelvloeistof gevuld.
Hoe lang duurt het om een cilinderkoppakking te vervangen?
Een garage heeft vaak tot wel twee dagen nodig om een cilinderkoppakking te vervangen. Vooral in complexe kleine auto’s is weinig ruimte beschikbaar en kost het uitbouwen van de onderdelen veel tijd. Als daarnaast nog extra klussen uitgevoerd moeten worden zoals het doorspoelen van het koelsysteem en mogelijke vervangingen van andere onderdelen (zoals bijvoorbeeld nieuwe hydraulische klepstoters) kost het vervangen al helemaal veel tijd. Let bij het vergelijken van verschillende garages dus vooral op het uurtarief; de cilinderkoppakking zelf kost slechts een paar euro.
Kun je de cilinderkoppakking ook zelf vervangen?
Dat kunnen we vrij gemakkelijk beantwoorden: hobbymonteurs kunnen in hun eigen garage de cilinderkoppakking niet vervangen. Ook in een huurgarage wordt het lastig om de pakking te vervangen, zelfs als je genoeg ervaring hebt. Er is namelijk veel speciaal gereedschap nodig. Dit omvat onder andere instelgereedschap voor de nok en krukas of een precieze haarliniaal om de oppervlakten te controleren. Ook is perslucht noodzakelijk om de kanalen te reinigen. We raden daarom aan om een gespecialiseerde werkplaats op te zoeken. Daar kun je ook eerst het vermoeden van een lekkende cilinderkoppakking laten controleren. Anders sta je echt met je handen in het haar als het probleem uiteindelijk helemaal niets met de pakking te maken heeft.
Hoeveel kost het om een cilinderkoppakking te vervangen?
Dit is lastig om concreet te beantwoorden, vanwege tussen prijzen van auto-onderdelen en uurtarieven in garages. Nattevingerwerk: je kunt altijd een viercijferige som verwachten bij het vervangen van de cilinderkoppakking, zelfs als je de pakking vooraf gunstig aanschaft via carpardoo.nl. De enorme kosten roepen ook de vraag op of dit überhaupt nog de moeite waard is, vooral bij oudere auto’s die nog een apk-keuring moeten ondergaan. Denk hier even over na en vergelijk ook aanbiedingen van verschillende garages. Zelfs kleine verschillen in het uurtarief kunnen leiden tot aanzienlijke prijsverschillen bij het vervangen van de pakking.
Om je toch een idee te geven, vind je hier een aantal prijzen van cilinderkoppakkingsets voor verschillende auto’s:
Audi A1, 1.2 Liter, 86 PK bj 2012: €82,99
Peugeot 308 II 1.6 Liter, 156 PK bj 2013: €141,-
Opel Movano B, 2.3 Liter, 131 PK bj 2016: € 70,99
